با افزایش شیوع دیابت نوع ۲ و مشکلات متابولیکی، پژوهشگران به دنبال راه‌هایی برای بهبود رژیم غذایی هستند. یکی از این راه‌ها، اصلاح ترکیب نان‌ها برای کاهش تأثیر آن‌ها بر قند خون است.
این مقاله با ترکیب نتایج ۲۲ مطالعه علمی و چندین آزمایش عملی روی نان‌های مختلف، نشان می‌دهد که مصرف نان‌هایی با فیبر بالا، تخمیرشده به روش سنتی (مثل سورداو) یا همراه با دانه‌های روغنی، می‌تواند قند خون را کنترل کند و به سلامت متابولیک کمک کند.
نان یکی از منابع اصلی انرژی و کربوهیدرات در رژیم غذایی بسیاری از مردم است. اما بیشتر نان‌های رایج که با آرد سفید درست می‌شوند، شاخص گلیسمی بالایی دارند و می‌توانند باعث افزایش خطر دیابت نوع ۲، چاقی و سندرم متابولیک شوند. با اصلاح فرمولاسیون نان و استفاده از موادی مثل آرد کامل، فیبر، دانه‌های روغنی و تخمیر طبیعی، می‌توان اثر منفی آن را کاهش داد.
روش تحقیق
- تعداد مطالعات: ۲۲ کارآزمایی بالینی تصادفی
- جمعیت بررسی‌شده: ۱۰۳۷ نفر شامل افراد سالم، پیش‌دیابتی و مبتلا به دیابت نوع ۲
- مدت مداخله: حداقل ۲ هفته
- شاخص‌های سنجش: قند خون ناشتا، HbA1c، انسولین ناشتا، HOMA-IR و پاسخ قندی بعد از غذا
آزمایش‌های تغذیه‌ای
- نوع نان‌ها: ۲۳ مدل نان تهیه‌شده از جو، چاودار، دانه‌ها، تخمیر سورداو، بلغور و آرد ترکیبی
- جمعیت: ۲۰۹ فرد سالم بین ۱۸ تا ۵۰ سال
- استاندارد اندازه‌گیری GI: ISO 26642:2010
- ترکیبات بررسی‌شده: فیبر، چربی، پروتئین و کربوهیدرات
نتایج کلیدی
- افزودن دانه‌هایی مثل کدو و آفتابگردان باعث کاهش چشمگیر قند خون در ۶۰ تا ۱۲۰ دقیقه پس از مصرف شده است.
- نان‌های تهیه‌شده با تخمیر سورداو، نسبت به نان‌های معمولی، شاخص گلیسمی و قند خون پایین‌تری تولید کرده‌اند.
مکانیسم‌های علمی
- وجود فیبر، چربی و پروتئین باعث کاهش سرعت جذب قند، احساس سیری بیشتر و تأثیرگذاری بر هورمون‌های گوارشی می‌شود.
- تخمیر سورداو با تولید اسیدهای آلی و پلی‌فنول‌ها، هضم نشاسته را کند می‌کند و باعث کاهش سرعت افزایش قند خون می‌شود.
- دانه‌ها و غلات کامل سرشار از فیبر و آنتی‌اکسیدان هستند و به بهبود عملکرد متابولیسم کمک می‌کنند.
روش‌های اصلاح نان برای تأثیر بهتر بر قند خون
- استفاده از غلات کامل مثل جو، چاودار و گندم کامل
- افزودن فیبرهای محلول و نامحلول
- استفاده از دانه‌های روغنی مثل چیا، کتان و آفتابگردان
- استفاده از تخمیر طبیعی (سورداو) به جای مخمر معمولی
این روش‌ها باعث کاهش سرعت جذب قند، کاهش پاسخ انسولینی و افزایش حس سیری می‌شوند.
نتیجه‌گیری
نان‌های اصلاح‌شده به‌ویژه آن‌هایی که با فیبر بالا و تخمیر طبیعی تهیه می‌شوند، می‌توانند نقش مؤثری در کنترل قند خون داشته باشند. استفاده از این نان‌ها نه‌تنها برای بیماران دیابتی مفید است، بلکه می‌تواند در پیشگیری از بیماری‌های مزمن متابولیکی نیز مؤثر باشد.